Bắt nguồn từ sự đơn giản nhưng chứa đựng một chức năng cơ bản là đóng gói và chứa đồ đạc, Furoshiki đã phát triển thành một nghệ thuật. Không chỉ mang trong mình tinh thần chống lãng phí của người Nhật, Furoshiki còn thể hiện sự chăm sóc, tình yêu thương khi được sử dụng để gói quà tặng. Dù có lúc chúng ta đã quên đi sức mạnh của một tấm vải đơn giản như Furoshiki, nhưng ngày nay, nó đã trở thành một biểu tượng của cuộc sống xanh, bền vững mà chúng ta đang lan tỏa.
Furoshiki là gì?
“Furoshiki – 風呂敷” là một tấm vải vuông lớn được người Nhật sử dụng để gói quà, đựng đồ cá nhân hoặc như một chiếc túi, tương tự như tay nải của người Việt xưa. Ban đầu, Furoshiki được cắt may từ một cuộn vải rộng khoảng 35-40cm, dài khoảng 12m sao cho không có đồ vật thừa, thế nên trong nhiều trường hợp, chiếc khăn này sẽ có dạng hình chữ nhật thay vì hình vuông.
Ngày nay, Furoshiki phổ biến nhất là hình vuông, rộng 50cm (chuhaba) hoặc 70cm (futahaba) mỗi mặt, tuy nhiên còn nhiều kích cỡ khác tùy thuộc vào mục đích sử dụng. Ví dụ, một chiếc khăn có chiều rộng khoảng 2,3m (Nanahaba) có thể được sử dụng để đóng gói đồ đạc khi chuyển nhà.
Ảnh: D Magazine
Chất liệu của Furoshiki phong phú, từ vải lụa, sợi hóa học, sợi tái chế, sợi bông đến canvas, với nhiều họa tiết và màu sắc đa dạng. Ước tính có hàng trăm cách gói Furoshiki khác nhau với nhiều loại nút thắt sáng tạo.
Các kích cỡ Furoshiki cơ bản và ứng dụng của chúng. Ảnh: tokuboan.jp
Sự ra đời của Furoshiki
Chiếc khăn quen thuộc trong đời sống của người Nhật đã có một lịch sử kéo dài hơn 1.200 năm. Ban đầu, nó được gọi với tên khác là “Tsutsumi – 包み”, có nghĩa là “bọc”, và lần đầu tiên được sử dụng trong thời kỳ Nara (710-794) như một tấm vải để bảo vệ đồ vật quý giá trong các ngôi đền, chùa ở Nhật Bản.
Đến thời kỳ Heian (794-1185), vai trò của Furoshiki đã thay đổi chút ít khi trở thành tấm vải để bọc quần áo. Nhưng chỉ đến thời kỳ Muromachi (1336-1573), Furoshiki mới trở thành chiếc khăn hữu ích mà chúng ta biết ngày nay, bắt nguồn từ việc những lãnh chúa không muốn quần áo của mình bị nhầm lẫn khi đi tắm suối nước nóng.
Khoảng 600 năm trước, Tướng quân Yoshimitsu Ashikaga đã xây dựng một nhà tắm ở Kyoto và mời những người có địa vị cao từ khắp nơi đến tham gia. Để đảm bảo không nhầm lẫn trang phục của người khác, một số lãnh chúa đã bọc trang phục của mình trong một tấm vải có trang trí gia huy của mình. Đây cũng là cách mà tên Furoshiki được đặt: ghép từ các ký tự “furo – 風呂” (bồn tắm) và “shiki – 敷”, có nghĩa là “trải”.
Ảnh: kumaque.com
Dần dà, việc sử dụng Furoshiki đã lan rộng trong cộng đồng và không lâu sau đó, chúng đã được sử dụng để gói và vận chuyển mọi thứ, từ thức ăn, hàng hóa mua sắm đến đồ mỹ nghệ, quà tặng và thậm chí trở thành một chiếc túi đa năng. Điều đặc biệt là Furoshiki có thể tái sử dụng nhiều lần, khớp với tinh thần Mottainai của người Nhật.
Từ mục đích chức năng ban đầu, Furoshiki đã phát triển để đạt đến giá trị thẩm mỹ cao mà vẫn giữ được ý nghĩa ban đầu. Kết quả là sự kết hợp hoàn hảo giữa vẻ đẹp và chức năng – một biểu tượng cho cách tiếp cận cuộc sống bình thường trong văn hóa Nhật Bản.
Furoshiki không chỉ đóng vai trò che đi và tạo bất ngờ cho người nhận khi gói quà, mà còn thể hiện sự tận tụy, lòng chu đáo của người tặng để tăng giá trị thẩm mỹ và tinh thần của món quà đó. Chọn hoa văn phù hợp với mùa, thay đổi cách gói theo từng dịp, Furoshiki như thể nói lên tấm lòng được gửi gắm vào đó. Tác giả Kunio Ekiguchi trong cuốn sách “Gift-Wrapping: Creative ideas from Japan” đã từng nói rằng: “Tặng một món quà giống như gói lấy trái tim của một người”.
Biểu tượng của Mottainai trong cuộc sống hiện đại
Dù có vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của người Nhật trong hàng trăm năm, Furoshiki đã trở nên ít phổ biến hơn sau Thế chiến II do sự xuất hiện và sử dụng phổ biến của túi nhựa và túi giấy tiện lợi.
Nhưng phong trào “Mottainai” (không lãng phí) của Wangari Maathai, một nhà hoạt động xã hội, môi trường và chính trị người Kenya, người phụ nữ châu Phi đầu tiên giành giải Nobel Hòa bình vào năm 2004 đã tạo ra những thay đổi tích cực.
Sau khi đến thăm đất nước mặt trời mọc vào tháng 02/2005 và bị ấn tượng sâu sắc, bà đã quyết định hợp sức với các tổ chức ở Nhật để lan tỏa triết lý Mottainai ra thế giới, với hy vọng nâng cao nhận thức của mọi người về vấn đề lãng phí.
Ảnh: Tokyo Room Finder
Thị trưởng Tokyo lúc đó đã tặng cho bà một chiếc khăn Furoshiki để thể hiện sự ủng hộ đối với phong trào. Từ đó, Furoshiki đã được hồi sinh với sự kết hợp giữa truyền thống Nhật Bản và một chút hiện đại trong thiết kế.
Năm 2006, bà Yuriko Koike, Bộ trưởng Bộ Môi trường khi ấy đã bắt đầu chiến dịch “Mottainai Furoshiki” như một biểu tượng của văn hóa Nhật Bản nhằm giảm thiểu rác thải sinh hoạt từ túi nhựa. Trong một buổi họp quan chức cấp cao về Sáng kiến 3R tổ chức tại Tokyo, Nhật Bản vào ngày 06-08/03/2006, bà đã phát biểu:
“Furoshiki tiện dụng đến mức bạn có thể gói hầu hết mọi thứ bên trong bất kỳ kích thước hoặc hình dạng nào chỉ với một chút khéo léo để gấp nó đúng cách. Nó vượt trội hơn nhiều so với túi nhựa mua ở siêu thị hoặc giấy gói vì có tính đa năng, khả năng chống chịu cao và có thể tái sử dụng. Thực tế, Furoshiki là một trong những biểu tượng của văn hóa truyền thống Nhật Bản và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ đồ đạc, tránh lãng phí.”
Ảnh: Spoonflower Blog
Bà cũng nói thêm: “Sẽ thật tuyệt nếu Furoshiki, với tư cách là biểu tượng của văn hóa truyền thống Nhật Bản, có thể giúp chúng ta tái xem xét tính khả dĩ của một xã hội với chu trình vật chất lành mạnh. Từ đáy lòng, tôi muốn lan tỏa văn hóa Furoshiki ra khắp thế giới”.
Sống xanh đúng điệu – 101 cách biến hóa với Furoshiki
Ngày nay, việc sử dụng Furoshiki phổ biến nhất bao gồm gói hộp cơm Bento, gói quà tặng, bọc đồ thủy tinh, gốm sứ hoặc hàng dễ vỡ để vận chuyển và bọc trang phục. Hoặc chúng có thể biến hóa thành nhiều kiểu túi khác nhau chỉ với một chút khéo léo.
Những hoa văn tinh xảo có thể treo trên tường như một tác phẩm nghệ thuật, hoặc choàng qua vai như một chiếc khăn, hay trở thành phụ kiện điểm tô cho mái tóc. Có thể nói, giới hạn của việc ứng dụng Furoshiki chỉ phụ thuộc vào khả năng sáng tạo của chúng ta!
Biến hóa với Furoshiki. Ảnh: zusetsu.com
Bọc sách bằng khăn Furoshiki. Ảnh: zusetsu.com
Tham khảo cách gói hai chai rượu làm quà tặng. Ảnh: zusetsu.com
Và nếu bạn thường xuyên mang cơm đi làm, hãy thử ba cách gói Bento nhanh gọn nhưng vẫn phong cách dưới đây nhé.
Mirai.edu.vn – Kiến Thức Tiếng Nhật Hữu Ích
