Trong cuộc sống của người Nhật Bản, Futon đã trở thành một phần không thể thiếu. Sử dụng Futon mang lại không chỉ sự thoải mái và tiết kiệm không gian, mà còn tính di động và dễ dàng di chuyển.
Nếu bạn là fan hâm mộ của bộ truyện tranh Doraemon, chắc chắn bạn đã quá quen thuộc với căn phòng của Nobita. Trong căn phòng đó, có chiếc bàn học ngay cạnh cửa sổ, chiếc tủ quần áo nơi Doraemon nằm ngủ, và đặc biệt là tấm nệm mà Nobita thường sử dụng. Và bạn có biết, tấm nệm ấy chính là một phần trong văn hóa sống đặc trưng của người Nhật Bản, được gọi là “Futon”.
Đôi nét về Futon
Futon (布団) là bộ vật dụng truyền thống trong căn phòng ngủ của người Nhật Bản. Một bộ Futon hoàn chỉnh bao gồm một tấm nệm gọi là “Shikubuton (敷布団)” và một tấm chăn bông đắp bên trên gọi là “Kakebuton (掛布団)”. Futon được trải trên nền chiếu Tatami, tạo nên hình ảnh quen thuộc trong các ngôi nhà Nhật truyền thống. Do tính chất linh hoạt của căn phòng kiểu Nhật truyền thống (gọi là Washitsu), sau khi sử dụng, Futon có thể được gấp gọn và cất đi để tạo ra không gian trống dùng cho những mục đích khác. Mặc dù có vẻ nặng nề, nhưng Futon thật sự rất thoáng khí và phù hợp sử dụng cả trong mùa đông và mùa hè.
Futon và chiếu Tatami là hình ảnh quen thuộc của ngôi nhà Nhật truyền thống. Ảnh: PIXTA.
Căn phòng quen thuộc trong bộ phim Doraemon, bên phải là chiếc tủ dùng để cất Futon.
Futon xuất hiện khi nào?
Trong thời kỳ Nara (710 – 794), chỉ có tầng lớp quý tộc mới sử dụng giường, trong khi những người thường dân ngủ trên đống rơm hoặc chiếu làm từ rơm, hoặc ngủ trực tiếp trên mặt đất. Đến thời kỳ Heian (794 – 1185), sử dụng chiếu Tatami bắt đầu trở nên phổ biến. Tại thời điểm này, giường dành cho tầng lớp thượng lưu đã thay đổi thành “Yaedatami” (八重畳), gồm nhiều tấm chiếu Tatami xếp chồng lên nhau với số lớp chiếu phụ thuộc vào cấp bậc xã hội của người dùng. Gối ngủ cũng được làm từ cùng chất liệu, nhưng kích thước nhỏ hơn. Theo một số tài liệu, Tatami không được trải khắp sàn như hiện nay, mà chỉ được sử dụng như một tấm trải để nghỉ ngơi.
Hình minh họa một chiếc nệm Tatami thời xưa. (Ảnh: voyapon)
Tấm hình thể hiện rõ sự phân biệt giai cấp thời xưa thông qua việc ngủ trên Tatami. (Ảnh: voyapon)
Tuy nhiên, vào thời điểm này, người Nhật vẫn chưa phát minh ra tấm nệm bông, mà vẫn chỉ ngủ “trần” trên các tấm chiếu Tatami. Mặc dù bông đã tồn tại ở Nhật Bản từ thời kỳ Heian, nhưng chưa được quan tâm lắm. Đến thời kỳ Chiến Quốc (1467 – 1615), bông được sử dụng để làm vật liệu chiến tranh, như làm ngòi nổ ở dây bom. Vào thời kỳ Edo (1603 – 1868), nhu cầu về bông cho chiến tranh giảm đi, từ đó, bông được dùng phổ biến trong dân cư. Đến khoảng cuối thế kỷ 19, các cửa hàng bán nệm bông ép mới xuất hiện, đồng thời, việc nhập khẩu bông giúp giá cả của Futon rẻ hơn, từ đó, Futon dần trở nên phổ biến trong cộng đồng.
Cách giặt và bảo quản Futon
Futon trở nên phổ biến trong các gia đình Nhật Bản bởi tính tiện lợi của nó. Khi không sử dụng, Futon có thể gấp gọn và cất vào tủ, giúp tiết kiệm không gian cho các hoạt động khác trong gia đình, đặc biệt là đối với những căn phòng có diện tích nhỏ.
Futon có thể gấp gọn khi không sử dụng đến. Ảnh: Shutterstock.
Do tiếp xúc trực tiếp với sàn nhà, người Nhật thường xuyên vệ sinh Futon và để Futon ra ban công phơi dưới ánh nắng trong những ngày nắng tốt để tránh ẩm mốc, đặc biệt là trong mùa đông và mùa mưa (Tsuyu). Trước kia, khi máy giặt chưa phổ biến, người Nhật thường vệ sinh Futon bằng cách phơi nắng và dùng một công cụ gọi là “Futon-tataki” (布団たたき) để đập bụi bẩn ra khỏi nệm. Ngày nay, bạn có thể dễ dàng giặt Futon tại các tiệm giặt ủi chuyên nghiệp hoặc tự giặt tại nhà với những chiếc Futon nhỏ. Người Nhật cũng sáng tạo ra các kẹp cỡ lớn để cố định các tấm Futon khi phơi trên ban công, gọi là “Futonbasami” (布団ばさみ). Hình ảnh những tấm Futon treo trên ban công, được thưởng thức dưới ánh nắng mặt trời, cũng là một đặc điểm nổi bật và khiến nhiều người liên tưởng đến Nhật Bản.
Hình ảnh quen thuộc tại Nhật Bản khi các tấm Futon được phơi dưới nắng. (Ảnh: british prof in Japan)
Các vật dụng sáng tạo của người Nhật trong văn hóa Futon
Nét văn hóa đặc trưng trong lối sống người Nhật Bản
Futon là một vật liệu không thể thiếu trong căn phòng ngủ theo phong cách Washitsu. Với nhiều người Nhật, khi nhìn thấy một căn phòng trải Futon, họ sẽ cảm thấy như đang ở nhà.
Việc ngủ trên Futon cũng là một lựa chọn thú vị đối với người nước ngoài. Những khách sạn theo phong cách truyền thống, được gọi là Ryokan (旅館), với sàn nhà trải Tatami và nệm Futon, luôn được nhiều du khách yêu thích và lựa chọn như một cách trải nghiệm không khí Nhật Bản khi đi du lịch.
Lữ quán truyền thống với Tatami và Futon. Ảnh: japonalternativo.
Việc lựa chọn Futon không chỉ giúp tiết kiệm không gian và tạo sự thoải mái mà còn góp phần đảm bảo an toàn. Theo thống kê, mỗi năm Nhật Bản phải đối mặt với khoảng 7.500 trận động đất khác nhau. Chính vì vậy, sự an toàn luôn được đặt lên hàng đầu tại quốc gia này. Trên thực tế, khi có động đất, giường lớn và nặng có thể gây thương tích cho người sử dụng. Trong khi đó, Futon lại là một lựa chọn an toàn, dễ dàng di chuyển và trong một số tình huống khẩn cấp, nó còn có thể được sử dụng như một vật che chắn.
Đọc thêm: Khi nào người Nhật cảm thấy mình là người Nhật Bản?
mirai.edu.vn – Kiến Thức Tiếng Nhật Hữu Ích
