Hanafuda là gì? Cấu trúc một bộ bài hoa Hanafuda

Nếu phương Tây có bộ bài Tây và Việt Nam có bài Tứ Sắc, thì Nhật Bản cũng có một bộ bài riêng thú vị được gọi là Hanafuda. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá bộ bài Hanafuda và cấu trúc của một bộ bài Hanafuda tiêu chuẩn.

Hanafuda là gì?

Hanafuda (花札), hay còn được gọi là Hanakaruta (花かるた), là loại bài truyền thống của Nhật Bản. Trên bộ bài này, bạn sẽ tìm thấy hình ảnh chim muông, hoa cỏ và mây trời, mô phỏng 12 tháng trong năm ở Nhật Bản. Một bộ bài Hanafuda bao gồm 48 lá. Người Việt Nam ở Nhật thường gọi bộ bài này với cái tên rất dễ thương là “bài Hoa”, vì “hana” trong tiếng Nhật có nghĩa là “hoa”.

Bài Hanafuda là một loại bài truyền thống của Nhật Bản.

Trước đây, Hanafuda chỉ dành cho giới quý tộc và samurai. Tuy nhiên, với thời gian, trò chơi này đã trở nên phổ biến trong tầng lớp bình dân và hiện nay đã trở thành trò chơi quốc dân của Nhật Bản. Một bộ bài Hanafuda có nhiều cách chơi khác nhau, gồm 3 cách chơi phổ biến nhất là “Koikoi” cho 2 người, “Hanaawase” cho 3 người và “Haha” cho nhóm từ 3 – 7 người. Nhiều người cho rằng đây là một trò chơi trí tuệ đòi hỏi trực giác, khéo léo và bình tĩnh.

Hanafuda đòi hỏi trực giác, khéo léo và bình tĩnh.

Từ khi nào người Nhật bắt đầu chơi Hanafuda?

Có người cho rằng, từ thời Azuchi-Momoyama (1568 – 1600), văn hóa châu Âu, bao gồm cả các trò chơi thẻ bài, đã du nhập vào Nhật Bản thông qua các nhà truyền giáo. Từ chữ “Karuta” trong tiếng Nhật, có nguồn gốc từ từ “carta” trong tiếng Bồ Đào Nha, nghĩa là trò chơi bài.

Vào thời Tensho (1573 – 1592), Nhật Bản đã sáng tạo ra bộ bài đầu tiên dựa trên bộ bài của Bồ Đào Nha, gọi là Tensho Karuta. Tuy nhiên, vào năm 1633 (thời kỳ Edo) quan chế Nhật Bản đã đóng cửa với nước ngoài, cấm các trò chơi bài. Lệnh cấm chơi bài trở nên nghiêm ngặt hơn từ nửa sau thế kỷ 18, đặc biệt là trong đợt cải cách Kansei. Do lệnh cấm này, người dân trong xã hội đã sáng tạo ra nhiều kiểu bài khác nhau để tránh vi phạm pháp luật. Chính quyền Mạc phủ cũng nhanh chóng cấm các bộ bài này. Tuy nhiên, những con bạc chuyên nghiệp (bakuto) vẫn luôn tìm cách phát minh ra nhiều quy tắc và cách tính điểm khác nhau để tránh kiểm soát của chính quyền.

Do lệnh cấm chơi bài, người dân đã sáng tạo ra nhiều bộ bài để lách luật, bao gồm cả bài Hanafuda.

Sau một thời gian dài cấm đoán, chính quyền cũng nhận ra rằng các biện pháp của họ dường như vô nghĩa, vì mỗi khi họ cấm một loại bài, người chơi lại tạo ra các loại bài khác để tránh pháp luật. Vì vậy, các loại bài chỉ có hình ảnh, không có số và không thể tính điểm được chơi một cách hợp pháp, trong đó có bài Hanafuda. Dần dà, Hanafuda trở nên phổ biến và trở thành trò chơi truyền thống của Nhật Bản như hiện nay.

Vào năm 1889, ông Fusaijiro Yamauchi đã thành lập công ty Nintendo với mục đích sản xuất và bán bài Hanafuda thủ công. Dù sau này Nintendo đã tập trung vào sản xuất trò chơi điện tử, nhưng họ vẫn tiếp tục sản xuất bài Hanafuda, kể cả bộ bài Hanafuda với chủ đề Mario.

Một bộ bài Hanafuda tiêu chuẩn.

Một bộ bài Hanafuda có cấu trúc như thế nào?

Một bộ bài Hanafuda gồm 48 lá, được chia thành 12 tháng trong năm. Mỗi tháng sẽ có 4 lá bài, mô phỏng hình ảnh của cây cỏ, hoa lá, động vật và thời tiết đặc trưng của tháng đó. Giống với bài Tây, bài Hanafuda cũng gồm 4 chất: Kasu, Tanzaku, Tane và Hikari.

• Kasu (カス): Là lá bài có điểm thấp nhất, chỉ có 1 điểm. Hình ảnh của Kasu thường là cây hoặc hoa đứng một mình, mỗi tháng sẽ có 2 hoặc 3 lá Kasu.
• Tanzaku (短冊): Là những mảnh giấy nhỏ dài được sử dụng để viết thơ hoặc điều ước. Bộ bài Hanafuda có 5 lá Tanzaku, gồm 2 loại là Akatan (赤短) với màu đỏ và Aotan (青短) với màu tím. Mỗi lá Tanzaku có giá trị là 5 điểm.
• Tane (タネ): Là những lá bài có hình ảnh động vật hoặc đồ vật tượng trưng cho văn hóa Nhật Bản. Tane có tổng cộng 9 lá, mỗi lá có giá trị là 10 điểm.
• Hikari (光): Là những lá bài cao điểm nhất, mỗi lá có giá trị là 20 điểm. Mỗi bộ bài Hanafuda sẽ có 5 lá Hikari.

Cấu trúc bộ bài Hanafuda theo tháng:

Tháng 1 – Cây Thông (Matsu – 松)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Hikari hình chim hạc

Tháng 2 – Hoa Đào (Ume – 梅)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane hình chim hoàng anh đang đậu trên cành cây

Tháng 3 – Hoa Anh Đào (Sakura – 桜)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Hikari có hình tấm rèm

Tháng 4 – Hoa Tử Đằng (Fuji – 藤)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane có hình chim cu cu

Tháng 5 – Hoa Diên Vĩ (Ayame – 菖蒲)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane có hình cầu Yatsu (một kiểu cầu hình zic zac truyền thống của Nhật Bản)

Tháng 6 – Hoa Mẫu Đơn (Botan – 牡丹)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane có hình bươm bướm

Tháng 7 – Hoa Hagi (萩)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane hình heo rừng

Tháng 8 – Cây Cỏ Lau (Susuki – 薄)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tane hình ngỗng trời
• 1 lá Hikari hình trăng tròn trên bầu trời đỏ

Tháng 9 – Hoa Cúc (Kiku – 菊)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane có hình chén uống rượu sake

Tháng 10 – Lá Đỏ (Momiji – 紅葉)

• 2 lá Kasu
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane có hình con nai

Tháng 11 – Cây Liễu (Yanagi – 柳)

• 1 lá Kasu được gọi là Onifuda
• 1 lá Tanzaku
• 1 lá Tane hình chim yến
• 1 lá Hikari hình Ono no Michikaze, một nhà thư pháp Nhật Bản

Tháng 12 – Cây Thường Xuân (Kiri – 桐)

• 3 lá Kasu
• 1 lá Hikari hình chim phượng hoàng

Một số loại bài Hanafuda ở Nhật Bản

• Hachihachi Hana (八八花): Dạng bài này đã được sáng tạo từ thời Minh Trị và hiện vẫn được chơi rộng rãi ở khắp Nhật Bản.
• Hokkai Hana (北海花): Bài Hanafuda của vùng Hokkaido.
• Echigo Hana (越後花): Bài Hanafuda được sử dụng ở tỉnh Niigata và khu vực lân cận.
• Echigo Kohana (越後小花): Bài Hanafuda chơi ở vùng Joetsu của tỉnh Niigata, có kích thước nhỏ hơn bộ bài thường. Đặc biệt, bộ bài Echigokohana còn có 3 lá quỷ “Onifuda” (鬼札), nhưng hiện nay ít người biết cách chơi 3 lá bài này.
• Echizen Hana (越前花): Bài Hanafuda ở tỉnh Fukui, có nhiều bí ẩn xoay quanh bộ bài này.
• Kintoki Hana (金時花): Bài hoa của vùng Shikoku, có một lá bài quỷ Kintaro (金太郎の鬼札), có chức năng tương tự như lá Joker trong bài Poker. Bộ bài này còn được gọi là Awa Hana (阿波花) vì được cho là đã được sáng tạo ra ở tỉnh Tokushima khi còn được gọi là Awa.

mirai.edu.vn