Katana là một biểu tượng không thể thiếu trong văn hóa Samurai Nhật Bản. Không chỉ đơn thuần là vũ khí, thanh kiếm Katana đã trở thành biểu tượng tôn kính và lòng dũng cảm của các chiến binh Samurai trong suốt hàng thế kỷ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhìn lại lịch sử của thanh kiếm Katana, khám phá những điểm độc đáo của nó và những ảnh hưởng mà nó đã để lại.
Katana là gì?
Katana là thuật ngữ chỉ một loại kiếm Nhật Bản với chiều dài lưỡi kiếm hơn 60,6 cm. Nó không chỉ đóng vai trò là vũ khí chiến đấu mà còn là biểu tượng của cấp bậc Samurai. Chỉ có những võ sĩ Samurai mới được phép đeo trường kiếm. Thiết kế của thanh Katana cho phép thực hiện đồng thời cả hai hành động rút và chém, giúp chiến binh Samurai sử dụng nó một cách linh hoạt và hiệu quả hơn. Điều này làm cho thanh Katana trở nên vượt trội hơn so với thanh kiếm Tachi trước đó.
Katana là biểu tượng của các Samurai Nhật Bản.
Katana và Nihonto có phải là một?
Thuật ngữ Katana thường được sử dụng để chỉ kiếm Nhật Bản nói chung trên phương tiện truyền thông nước ngoài. Tuy nhiên, Nihonto mới là thuật ngữ chính xác hơn để chỉ kiếm Nhật, mà trong đó Katana là một phân loại. Những thanh kiếm Nihonto được làm thủ công bởi những thợ rèn kiếm Nhật Bản và có giá trị lịch sử, nghệ thuật đặc biệt.
Lịch sử của thanh kiếm Katana
Những thanh kiếm Katana được cho là xuất hiện vào thời Kamakura (1185-1333), nhưng nghề rèn vũ khí có lưỡi dao của xứ Phù Tang đã tồn tại hơn hai thế kỷ. Ban đầu, kiếm được rèn tại Nhật Bản chỉ đơn giản là những phiên bản đơn giản của kiếm Trung Quốc, không có những đặc điểm độc đáo. Tuy nhiên, vào thời kỳ Heian (khoảng năm 700 sau Công nguyên), những phiên bản kiếm Nhật nguyên bản đầu tiên bắt đầu xuất hiện, và chính chúng được coi là tiền thân của kiếm Katana.
Thanh kiếm Katana đã trở thành biểu tượng của các chiến binh Samurai.
Sự phổ biến ngày càng tăng của Katana trong giới Samurai xuất phát từ sự thay đổi về phương thức chiến đấu. Rút Katana nhanh hơn thanh kiếm dài Tachi, nó rất phù hợp khi chiến đấu trong cận chiến, yêu cầu tốc độ phản ứng nhanh và độ nhạy của chiến binh Samurai.
Khi Nhật Bản chuyển sang thời kỳ Minh Trị, vũ khí chính của quân đội đã chuyển từ kiếm sang súng. Sự sụp đổ của chế độ Samurai đã kéo theo việc cấm Samurai mang kiếm từ năm 1876. Việc này đã khiến nhiều thợ rèn kiếm phải đóng cửa công việc của mình và gần như làm cho nghệ thuật rèn kiếm Katana biến mất. Tuy nhiên, vào năm 1906, hai thợ rèn kiếm nổi tiếng đã được bổ nhiệm làm nghệ nhân hoàng gia, và từ đó kỹ năng của những người thợ rèn đã được bảo tồn và truyền lại cho đến ngày nay.
Nghệ thuật rèn Katana – Tinh Hoa Văn Hóa Nhật Bản
Để tạo ra một thanh Katana hoàn chỉnh, quá trình chế tạo cần trải qua nhiều bước phức tạp, đòi hỏi nhiều công sức và kỹ năng đặc biệt. Thợ rèn kiếm Nhật Bản, được gọi là Katanakaji, là những thợ thủ công có tay nghề cao và được kính trọng. Quá trình rèn một thanh Katana có thể mất hàng tháng, thậm chí hàng năm và bao gồm nhiều bước, từ chọn loại thép tốt nhất, uốn và tôi luyện lưỡi kiếm, rồi đánh bóng kỹ lưỡng để làm lộ ra vẻ đẹp và sự tinh xảo của tác phẩm.
Tác phẩm “Munechika rèn kiếm”, họa sĩ Utagawa Kunisada
Các thanh kiếm Katana thường được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác và nhiều thanh kiếm đã trở thành những Bảo vật quốc gia thực thụ. Gia đình Samurai đã tận tụy bảo tồn di sản và ký ức về tổ tiên của họ bằng cách lưu giữ và tôn vinh những thanh kiếm quý giá của gia tộc.
Biểu tượng của tinh thần Võ sĩ đạo
Đối với các Samurai, thanh Katana không chỉ đơn thuần là một vũ khí, nó còn tượng trưng cho danh dự, địa vị xã hội và mối liên hệ tâm linh của họ với Bushido – quy tắc của các chiến binh. Võ sĩ đạo yêu cầu Samurai phải trau dồi kỷ luật, lòng trung thành, sự dũng cảm và danh dự – những giá trị gắn liền với việc sử dụng thanh kiếm Katana.
Một Samurai giữ gìn và bảo dưỡng thanh Katana của mình thường xuyên để giữ cho lưỡi kiếm luôn hoàn hảo. Thanh Katana được Samurai coi như linh hồn của mình và mang theo nó trong những trận chiến để bảo vệ danh dự của bản thân và chủ nhân mình.
Vệ sinh kiếm
Giới Samurai thực hiện nhiều nghi lễ liên quan đến thanh Katana để thể hiện sự tôn trọng của họ đối với vũ khí và những giá trị mà nó đại diện. Những nghi lễ này bao gồm:
-
Nghi thức rút và tra kiếm vào vỏ (noto): Samurai thực hiện nghi thức này với độ chính xác cao để tránh làm hỏng lưỡi kiếm hoặc vô tình làm bị thương người khác. Nắm vững kỹ thuật này là một minh chứng cho kỷ luật và kỹ năng võ thuật của họ.
-
Làm sạch lưỡi kiếm: Samurai thường xuyên làm sạch thanh Katana của họ bằng giấy gạo, dầu và bột mài. Nghi thức này là một cơ hội để võ sĩ suy ngẫm về tầm quan trọng của vũ khí và cam kết của họ đối với Võ sĩ đạo.
-
Tôn thờ thanh Katana: Samurai tôn trọng thanh kiếm của mình bằng cách đặt nó ở một nơi linh thiêng trong nhà, thường là gần bàn thờ gia tiên hoặc nơi đựng đồ có giá trị. Họ coi thanh kiếm là báu vật và đối xử với chúng bằng sự tôn trọng tối đa.
Katana trong đời sống hiện đại
Biểu tượng Nhật Bản trong văn hóa đại chúng
Katana đã trở thành một biểu tượng của văn hóa Nhật Bản và có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều khía cạnh của xã hội. Nó xuất hiện trong nhiều tác phẩm nghệ thuật như kịch Noh và Kabuki, tượng trưng cho xung đột và tranh giành quyền lực giữa các nhân vật.
Ngày nay, Katana vẫn xuất hiện trong văn học, phim ảnh, manga, anime và trò chơi điện tử. Nó mang trong mình giá trị về lòng dũng cảm, trung thành và danh dự, thu hút sự quan tâm của nhiều người nước ngoài muốn tìm hiểu và đắm mình trong văn hóa Nhật Bản.
Gintama – một bộ manga/anime lấy cảm hứng từ Samurai Nhật Bản.
Vật sưu tầm đắt đỏ
Với vẻ đẹp và ý nghĩa của mình, Katana thu hút sự quan tâm của những người yêu nghệ thuật và là vật sưu tầm quý giá. Mỗi thanh Katana được làm thủ công bởi một thợ rèn Nhật Bản và có giấy chứng nhận đăng ký, chứng minh rằng nó được làm bởi một thợ rèn được cấp phép và theo phương pháp truyền thống. Giá trị của mỗi thanh Katana tùy thuộc vào người thợ và các yếu tố khác, có thể lên đến hàng nghìn đô la Mỹ.
Tìm về làng rèn kiếm 800 năm tuổi ở Gifu
Nếu bạn quan tâm đến văn hóa Samurai và muốn tìm hiểu hoặc sở hữu những thanh Katana chất lượng nhất, thì không thể bỏ qua Seki – thành phố của những lưỡi kiếm. Seki nằm ở tỉnh Gifu và đã trở thành trung tâm chế tạo kiếm và dao trong hơn 800 năm. Việc rèn kiếm ở Seki được quản lý chặt chẽ và chỉ một số ít thợ rèn được cấp phép mới có thể rèn Katana.
Thành phố Seki ở tỉnh Gifu, nơi chế tạo các thanh kiếm.
Seki nằm ở trung tâm tỉnh Gifu và có nguồn nước sạch và đất sét chất lượng được sử dụng trong quá trình rèn kiếm. Điều này đã giúp Seki trở thành một trong những trung tâm rèn thép hàng đầu từ xa xưa. Ngoài chế tạo kiếm, Seki cũng nổi tiếng với sản xuất dao kéo nhà bếp truyền thống và hiện đại của Nhật Bản.
Tạm kết
Dù tầng lớp Samurai đã biến mất trong xã hội hiện đại, nhưng vẫn có rất nhiều người trên thế giới yêu mến và cảm hứng bởi những di sản gắn liền với họ. Katana là biểu tượng của tinh thần Samurai và không chỉ có ý nghĩa quan trọng trong võ thuật mà còn tỏa sáng ở khía cạnh văn hóa và lịch sử. Phương pháp rèn nên những thanh kiếm này cũng chính là biểu tượng cho sự tinh tế tuyệt vời cùng tính độc đáo của nghệ thuật thủ công Nhật Bản.
