Khi trời mưa bóng mây, các bậc cha mẹ thường khuyên con cái không nên ra khỏi nhà. Vì theo truyền thuyết Nhật Bản, vào những ngày này, loài cáo sẽ tổ chức đám rước dâu (Kitsune no yomeiri) – một sự kiện đặc biệt và huyền bí.
Kitsune no Yomeiri là gì?
“Kitsune no yomeiri” là cụm từ Nhật được ghép bởi 2 từ “狐 – Kitsune” (cáo, hồ ly) và “嫁入り – Yomeiri” (đám cưới). Nghĩa đầu tiên của cụm từ này là “đám cưới của loài cáo” – một hình ảnh độc đáo thể hiện cuộc hôn nhân của loài cáo. Nghĩa thứ hai của cụm từ này liên quan đến hiện tượng mưa bóng mây. Trong tiếng Nhật, hiện tượng này còn được gọi là “天気雨 – Tenkiame”.
Đám rước của loài cáo trên đường Oji, họa sĩ Utagawa Hiroshige. Ảnh: smokingsamurai.com
“Cáo no yomeiri” được sử dụng phổ biến ở nhiều vùng trên khắp Nhật Bản, nhưng có cách gọi khác nhau ở từng địa phương cụ thể. Ví dụ, ở tỉnh Chiba và Saitama thuộc vùng Kanto, người ta gọi nó là “狐の嫁取 – Kitsune no yometori”, và ở Shizuoka là “狐の祝言 – Kitsune no Shuugen”. Ngày nay, cụm từ “Kitsune no yomeiri” phổ biến với nghĩa chỉ thời tiết.
Vì sao đám cưới của loài cáo gắn với mưa bóng mây?
Cáo (狐 – Kitsune) có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong văn hóa Nhật Bản, liên quan đến thần Inari – vị thần bảo vệ lúa gạo, các loại cây lương thực, nhà cửa, ngành công – thương nghiệp và nghệ thuật.
Trong truyền thuyết dân gian, cáo (hay hồ ly) được cho là có khả năng biến hình thành con người. Hình ảnh của loài cáo trong truyền thuyết thậm chí còn rộng hơn, từ việc lừa dối con người đến trở thành vệ sĩ trung thành, bạn bè, người tình và người vợ.
Vì sao người Nhật lại nhắc đến “đám cưới của loài cáo” mỗi khi thấy mưa bất chợt trong trời nắng? Có nhiều truyền thuyết huyền bí xoay quanh nguồn gốc của câu này.
Đám cưới của loài cáo không thể bị con người trông thấy
Đây là truyền thuyết nổi tiếng nhất về nguồn gốc của Kitsune no yomeiri. Trong thế giới của hồ ly, có một luật lệ rất nghiêm ngặt: không được để con người trông thấy đám cưới của chúng.
Hồ ly đã tạo ra cơn mưa để che giấu lễ cưới, nhưng chúng không có năng lực hô mưa hay gọi gió, chỉ có thể tạo ra những cơn mưa “giả”. Với “mánh khóe” này, hồ ly khiến loài người ngỡ trời mưa nên vội vàng trở về nhà. Chính vào thời điểm đó, đám cưới của hồ ly đã được tiến hành một cách nhanh chóng.
Ảnh từ phim “Dreams”, đạo diễn Kurosawa Akira.
Ngày nay, hiện tượng mưa bóng mây đã được giải thích dưới góc độ khoa học, nhưng đối với người xưa, cơn mưa này vẫn mang trong nó sự bí ẩn và kỳ lạ. Họ cho rằng, chính những cơn mưa ngắn ngủi giữa trời nắng là do hồ ly gây ra để che giấu đám cưới bí mật của chúng.
Cổ tích tình yêu giữa người và hồ ly
Một giả thuyết khác cho rằng: Kitsune no Yomeiri bắt nguồn từ một câu chuyện cổ tích. Tại một ngôi làng, do hạn hán kéo dài, người dân quyết định hy sinh một hồ ly có khả năng biến hình thành người để hiến tế cho thần linh.
Kế hoạch của họ là lừa hồ ly này tổ chức đám cưới với một người đàn ông trong làng, sau đó tận dụng thời điểm đó để đưa hồ ly đi hiến tế. Tuy nhiên, điều không ngờ đến là hồ ly và người đàn ông đó lại dần phải lòng nhau. Vì tình yêu, người đàn ông đã tiết lộ kế hoạch của dân làng cho hồ ly. Mặc dù sự thật đã được biết, hồ ly vẫn chấp nhận hy sinh bản thân.
Khi lễ hiến tế diễn ra, trời bỗng dưng đổ cơn mưa. Người ta nói rằng, đó chính là những giọt nước mắt đau buồn của con hồ ly.
Ảnh: omatsurijapan.com
Ý nghĩa của Kitsune no Yomeiri cũng được hiểu theo nhiều cách khác nhau, tùy theo vùng miền. Ở các vùng nông nghiệp, mưa bóng mây tượng trưng cho điềm lành, hứa hẹn một mùa màng đủ nước, tốt tươi và con cái đều thuận lợi cho bất kỳ cô dâu nào kết hôn vào một ngày như vậy.
Ở Tokushima, mưa bóng mây được gọi là Kitsuneame – “mưa cáo” và không liên quan đến đám cưới. Trong khi đó, ở tỉnh Kumamoto, đám cưới của cáo liên kết với cầu vồng, và ở tỉnh Aichi lại là mưa đá.
Đám cưới cáo trong văn hóa Nhật Bản
Kitsune no Yomeiri từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu của văn hóa dân gian Nhật Bản. Tuy nhiên, cần phân biệt giữa đám cưới của loài cáo diễn ra vào ban ngày khi trời mưa bóng mây và đám cưới vào ban đêm, đặc trưng bởi “狐日 – Kitsunebi – Hồ hỏa” hay còn được gọi là “lửa cáo”. Mô tả về đám cưới vào ban đêm xuất hiện trong cuốn sách Echigo Nayose (越後名寄 – Bách khoa toàn thư Echigo) xuất bản vào thời Horeki (1751-1764).
“Tại một nơi nào đó và vào một thời điểm nào đó trong đêm, khi trời trở nên yên tĩnh đặc biệt, bạn có thể thấy những ngọn lửa giống như đèn giấy hay ngọn đuốc sáng từ xa, kéo dài hơn một lý*. Mặc dù hiện tượng này khá hiếm, nhưng lại không thể nhầm lẫn. Thỉnh thoảng, nó xuất hiện ở quận Kanbara. Đó là hiện tượng mà người trẻ gọi là “đám cưới của loài cáo”.
*Đơn vị đo chiều dài của Nhật Bản, xấp xỉ 3.93km.
Hầu hết các tài liệu trước thời Meiji đều nhắc đến đám rước lửa vào ban ngày, tuy nhiên họa sĩ Hokusai Katsushika đã vẽ lại cảnh rước dâu dưới trời mưa trong bức “Kitsune no Yomeiri-zu” (狐の嫁入図). Bức tranh này cũng được đề cập trong vở kịch rối “Dan no Ura Kabuto Gunki” (壇浦兜軍記) trình diễn lần đầu vào năm 1732.
Một phần bức tranh “Kitsune no Yomeiri-zu” của Hokusai. Ảnh: mercari.com
“Đám cưới cáo” cũng xuất hiện trong bộ phim “Dreams – 夢” (1990) của đạo diễn Kurosawa Akira. Bộ phim này bao gồm 8 câu chuyện ngắn, mỗi câu chuyện là một cơn mơ, trải nghiệm và bài học của chính Kurosawa Akira.
Trong câu chuyện đầu tiên, một cậu bé khoảng bảy, tám tuổi đứng trước cổng nhà trong một cơn mưa bóng mây. Người mẹ cảnh báo cậu bé không được ra ngoài vì hồ ly đang tổ chức đám cưới và chúng sẽ tức giận nếu bị nhìn thấy. Tuy nhiên, cậu bé không chịu nghe lời và đi vào rừng. Giữa cơn sương mù dày đặc, cậu bé thấy đám rước của hồ ly. Khi trở về nhà, người mẹ đã cản lại, nói rằng, một con hồ ly đã đến và tức giận để lại con dao Tanto (loại dao dùng cho nghi thức Seppuku).
Điều này có nghĩa là, vì đã nhìn thấy “đám cưới cáo” nên cậu bé phải trả giá bằng mạng sống. Người mẹ khuyên con trai đi tạ lỗi với hồ ly, nếu không cậu sẽ gánh chịu hậu quả. Theo lời mẹ, cậu bé đi đến chân cầu vồng – được cho là nơi trú ngụ của loài hồ ly – để xin tha tội.
Ảnh từ phim “Dreams”, đạo diễn Kurosawa Akira.
Cơn mưa ngắn ngủi gắn liền với “đám cưới cáo” mang trong nó sự lãng mạn và kỳ ảo. Ngày nay, nhiều thành phố trên khắp Nhật Bản tổ chức lễ hội “đám cưới cáo” để lưu giữ truyền thuyết đầy hấp dẫn này. Lễ hội đã thu hút đông đảo du khách từ khắp nơi đến tham dự.
