Nghệ thuật xếp (hay gấp) giấy Origami không chỉ đơn thuần là xếp những hình dáng từ một tờ giấy, mà nó còn chứa đựng rất nhiều triết lý sống sâu sắc. Đó là một thế giới quan kỳ diệu chỉ bằng khối óc, bàn tay và niềm đam mê cháy bỏng. Nghệ thuật này đã xuất hiện từ thế kỷ thứ 6 hoặc thứ 7 ở Nhật Bản, và dần trở thành một môn nghệ thuật độc đáo của xứ sở hoa anh đào.
Nguồn Gốc Và Sự Phát Triển Của Origami
Trước năm 1880, Origami được gọi là Orikata. Vào giữa thế kỷ 19, nghệ thuật này đã được đưa vào trường mẫu giáo và tiểu học ở Nhật Bản. Truyền thống sử dụng các mẫu Origami trong lễ nghi và văn hóa Nhật Bản đã truyền bá qua báo chí, và mẫu chim hạc là mẫu xếp giấy nổi tiếng nhất, thường được xếp cả ngàn con để ước mong một điều gì đó.
Mẫu chim hạc là mẫu xếp giấy nổi tiếng nhất (Ảnh minh họa: tpsdave/Pixabay)
Ở Việt Nam, từ những năm 1960, các trường học ở miền Nam đã dạy cách xếp những mẫu giấy đơn giản như con hạc, đầu lân, cái hộp, mũ Samurai. Tuy nhiên, lúc đó nó chỉ đơn thuần được gọi là “xếp giấy”, chưa có cái tên Origami đích danh.
Vào năm 1971, tờ báo Thiếu Nhi do nhà văn Nhật Tiến chủ biên ra mắt. Nhà văn này được mời đến thăm phòng triển lãm ORIGAMI do Tòa Đại sứ Nhật Bản tổ chức, và trong dịp đó, ông được tặng một cuốn sách dạy xếp giấy của tác giả lừng danh Akira Yoshizawa. Từ đó, nhà văn Nhật Tiến đã truyền bá nghệ thuật xếp giấy ORI-GAMI (Ori – xếp, Gami hay Kami – giấy) cho độc giả của tờ Thiếu Nhi.
Vietnam Origami Group: Cộng Đồng Xếp Giấy Origami Ở Việt Nam
Cuối năm 2004, một người lấy biệt danh là Hiba sống tại Sài Gòn đã liên kết những người chơi Origami tại Việt Nam thành một nhóm gọi là Vietnam Origami Group (VOG). Ban đầu, VOG hoạt động chủ yếu trên các diễn đàn online và email. Sau này, cộng đồng này đã có trang web riêng là origami.vn.
Mặc dù đến nay vẫn chưa rõ danh tính của người sáng lập VOG là ai, nhưng anh ta được coi là người có hiểu biết sâu rộng về văn hóa Nhật Bản và tiếng Nhật. Anh ta đã dịch nhiều tài liệu và bài viết của các tác giả Nhật Bản sang tiếng Việt để chia sẻ cho thành viên VOG. Điều này đã giúp phát triển nghệ thuật Origami ở Việt Nam.
Vietnam Origami Group đã tạo ra một không gian để người yêu thích nghệ thuật Origami trao đổi kiến thức và kết bạn với nhau. Ở các tỉnh thành lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng cũng có nhiều bạn trẻ chơi Origami, và thỉnh thoảng họ gặp nhau, cùng nhau uống cà phê và trò chuyện, trưng bày những tác phẩm của mình. Phong trào sáng tạo Origami ở Việt Nam đã phát triển nhanh chóng về số lượng và chất lượng. Các tác giả Origami Việt Nam không chỉ được biết đến mà còn được công nhận trên thế giới. Các tác phẩm của họ đã được đăng trên các tạp chí nổi tiếng về Origami ở Nhật Bản, Anh, Mỹ và họ cũng đã tham dự các hội nghị và triển lãm ở nhiều quốc gia khác nhau.
Nguyễn Hùng Cường: Người Sáng Tạo Và Sự Đam Mê Với Origami
Nguyễn Hùng Cường, sinh năm 1989 ở Hà Nội, là một người yêu thích và sáng tạo trong lĩnh vực Origami. Anh tốt nghiệp Đại học Bách Khoa Hà Nội, khoa Điện tử – Viễn thông. Anh đã dành toàn thời gian cho nghệ thuật xếp giấy sau khi rời khỏi công ty làm việc trong lĩnh vực viễn thông.
Nguyễn Hùng Cường (Ảnh: nhân vật cung cấp)
Cường đã tham gia nhiều triển lãm Origami quốc tế kể từ năm 2007. Anh cũng đã được mời tham dự hội nghị Origami tại Nhật Bản năm 2009, Pháp năm 2012, Tây Ban Nha năm 2014 và sẽ tham dự hội nghị ở Israel vào tháng 3 năm 2017. Các tác phẩm của Cường ấn tượng với độ phức tạp và cách tạo hình sinh động như đang chuyển động.
Tác phẩm Origami của Nguyễn Hùng Cường (Ảnh: nhân vật cung cấp)
Cường đã tiếp xúc với Origami từ khi còn là học sinh tiểu học, học những mẫu xếp giấy truyền thống như con hạc, cái thuyền. Rồi khi được mẹ mua cho quyển sách “Prehistoric Origami” của tác giả John Montroll với những mẫu xếp giấy khủng long, Cường đã tỏ ra thực sự yêu thích nghệ thuật này. Anh đã nhận ra rằng bất kỳ mẫu nào đều có thể được gấp từ một tờ giấy vuông. Từ đó, Cường đã phát triển sự đam mê và khám phá những mẫu gấp phức tạp hơn như đại bàng, khỉ đột, cá mập, và bọ cạp với một con rắn quấn quanh đuôi. Tất cả đều được gấp từ một tờ giấy, với mặt giấy màu đỏ dành cho con bọ cạp và mặt giấy màu xanh dành cho con rắn.
Tác phẩm Origami của Nguyễn Hùng Cường (Ảnh: nhân vật cung cấp)
Giấy Dó – Nguyên Liệu Lý Tưởng Cho Origami
Nguyên liệu duy nhất của nghệ thuật Origami là giấy. Ở Nhật, có nhiều loại giấy chuyên dùng cho nghệ thuật này, nhưng ở Việt Nam, việc tìm kiếm loại giấy thích hợp khá khó khăn. Nguyễn Hùng Cường đã phải tìm giấy tại các cửa hàng văn phòng phẩm để tìm loại giấy phù hợp. Từ năm 2012, Cường chuyển sang sử dụng giấy Dó – một loại giấy cổ truyền của Việt Nam, nhẹ và mềm. Trước khi gấp, giấy Dó phải được quết một lớp keo mỏng để làm giấy cứng hơn. Điều này giúp giữ nếp và làm cho các tác phẩm Origami của Cường trông hoàn thiện hơn. Hiện tại, giấy Dó đang được Cường sử dụng chủ yếu trong sáng tác của mình.
Tác phẩm Origami của Nguyễn Hùng Cường (Ảnh: nhân vật cung cấp)
Sau hơn 20 năm theo đuổi nghệ thuật Origami và vài năm sáng tác, Nguyễn Hùng Cường và Vietnam Origami Group đang tiếp tục các dự án về gấp giấy, xây dựng diễn đàn để đưa Origami phổ biến hơn. Cộng đồng này cũng đang tìm kiếm những tài năng trẻ tiếp theo của Việt Nam, với ý định phát triển cuốn sách thứ 3 cùng những gương mặt mới.
Phạm Công Luận/ kilala.vn
