Nhắc đến quốc kỳ Nhật Bản, chẳng ai còn xa lạ với lá cờ màu trắng và hình tròn đỏ ở giữa. Điều này nhắc chúng ta đến mặt trời và câu hỏi đặt ra là tại sao mặt trời lại liên quan đến Nhật Bản? Chúng ta cùng khám phá lịch sử và ý nghĩa của quốc kỳ Nhật Bản để hiểu thêm về những câu chuyện thú vị xoay quanh lá cờ này.
Mặt trời và quốc kỳ Nhật Bản
Giữa thế kỷ thứ 8, có một cuốn sách ghi chép về nguồn gốc của Nhật Bản, gọi là Kojiki. Trong sách này, chúng ta được nghe về các câu chuyện về thần thoại và những câu chuyện này đã ảnh hưởng tới các nghi lễ thờ cúng trong đạo Shinto, tín ngưỡng của người Nhật.
Trong đó, có một vị thần được biết đến là Nữ thần Mặt trời – Amaterasu. Vị thần này được coi là tổ tiên của dòng dõi Hoàng gia Nhật Bản. Có lẽ vì lý do này, người Nhật luôn xem mặt trời là biểu tượng của quốc gia, và đó cũng là lý do khiến họ chọn hình tròn đỏ tượng trưng cho mặt trời để ghép vào quốc kỳ của mình.
Nữ thần Mặt trời Amaterasu. (Ảnh: ancient.eu)
Góc nhìn từ lịch sử
Trong thời kỳ Asuka (592 – 710), Thái tử Thánh Đức của Nhật Bản đã gửi sứ giả mang lá thư chào hỏi đến với Tùy Dương Đế – vị vua thứ hai của triều đại nhà Tùy ở Trung Quốc. Lá thư bắt đầu với câu chào “日出處天子致書日沒處天子無恙云云”, dịch nghĩa là “Vua của nước mặt trời mọc xin chào vua của nước mặt trời lặn”. Câu chào này làm Tùy Dương Đế tức giận vì cho rằng Thái tử Thánh Đức tỏ ra ngạo mạn.
Người Nhật cho rằng thái tử chỉ muốn nhấn mạnh rằng Nhật Bản nằm ở phía Đông còn triều đại nhà Tùy nằm ở phía Tây, vì vậy câu chào chỉ mang ý nghĩa vua của nước ở phía Đông chào vua của nước ở phía Tây. Nhưng Tùy Dương Đế cảm thấy hình ảnh mặt trời lặn mang ý nghĩa u ám, tăm tối và cho rằng Thái tử Thánh Đức đang xem thường mình. Sau khi biết được điều đó, Thái tử Thánh Đức viết một lá thư xin lỗi với Tùy Dương Đế rằng ông sống ở một xứ sở thôn quê không rõ về phép tắc xã giao với nước ngoài.
Từ truyền thuyết về Nữ thần Mặt trời và sự kiện này, người Nhật tin rằng đất nước của họ được bảo hộ bởi Nữ thần Mặt trời và lãnh thổ của họ nằm ở phía Đông, hướng mặt trời mọc. Vì vậy, Nhật Bản được mệnh danh là “Đất nước Mặt trời mọc”.
Nhật Bản được mệnh danh là “Đất nước Mặt trời mọc”. (Ảnh: http://pari-parisblog.blogspot.com)
Lá cờ Nhật xuất hiện từ khi nào?
Trong các tài liệu lịch sử của Nhật Bản, có ghi chép về sự kiện vào năm 701 (thời kỳ Asuka), Thiên hoàng Văn Vũ mở phiên xét xử. Trên con đường đến phiên tòa, lá cờ có hình tròn ở giữa được treo lên để tượng trưng cho mặt trời. Đây là lần đầu tiên lá cờ này xuất hiện trong sách sử, và nó được gọi là Hinomaru (日の丸), có nghĩa là “vòng tròn mặt trời”.
Tuy không rõ màu sắc ban đầu của lá cờ, nhưng có vẻ không phải là màu trắng với hình tròn đỏ, mà có thể là màu đỏ với hình tròn vàng. Trước đó, ít ai sử dụng màu đỏ để biểu thị mặt trời, mà hầu hết sử dụng màu vàng hoặc vàng kim. Tài liệu lịch sử Nhật Bản cũng cho biết từ cuối thời kỳ Heian (794 – 1185), màu vàng kim đã được sử dụng để biểu thị mặt trời.
Tại sao lại chọn màu trắng đỏ?
Câu trả lời cho câu hỏi này liên quan đến sự kiện chiến tranh Genpei. Đây là cuộc chiến kéo dài 5 năm (1180 – 1185) giữa hai gia tộc quan trọng của Nhật Bản là gia tộc Taira và gia tộc Minamoto. Cả hai gia tộc đều sử dụng lá cờ Hinomaru làm biểu tượng đại diện cho thế lực của mình, nhưng có sự khác biệt về màu sắc cờ. Gia tộc Taira sử dụng cờ nền đỏ với hình tròn vàng, trong khi gia tộc Minamoto sử dụng cờ nền trắng với hình tròn đỏ.
Cuối cùng, gia tộc Minamoto giành chiến thắng ở trận thủy chiến Dan no ura. Nasu no Yoichi, một samurai của gia tộc Minamoto, đã sử dụng cung tên bắn xuyên qua hình ảnh của mặt trời màu vàng trên lá cờ của gia tộc Taira. Sự kiện này có thể làm thay đổi lựa chọn nghệ thuật của người Nhật trong việc chọn màu sắc cờ. Họ bắt đầu cho rằng màu trắng – đỏ mang lại sự may mắn. Nếu kết quả cuộc chiến ấy nghiêng về gia tộc Taira, có thể lá cờ của Nhật Bản ngày nay sẽ không phải là màu đỏ vàng.
Cờ trắng đỏ: Quốc kỳ Nhật Bản từ khi nào?
Cuối thời kỳ Edo (1603 – 1868) đến đầu thời Minh Trị (1868 – 1912), các quốc gia trên thế giới đã kêu gọi Nhật Bản mở cửa đất nước, cho phép thương mại để phát triển kinh tế. Đáp lại lời kêu gọi đó, chính phủ Nhật Bản đã quyết định mở cửa đất nước và từ ngày 27 tháng 2 năm 1870, họ treo lá cờ Hinomaru trắng đỏ trên các con tàu buôn của họ để các quốc gia láng giềng biết đó là tàu đến từ Nhật Bản. Từ đó, là lá cờ trở thành biểu tượng cho Nhật Bản, “Đất nước Mặt trời mọc”.
Tuy nhiên, chỉ đến hơn 40 năm sau, vào ngày 13 tháng 8 năm 1999 (thời kỳ Bình Thành), Hinomaru mới chính thức được công nhận là quốc kỳ của Nhật Bản, và tên gọi chính thức là Nhật Chương Kỳ (日章旗 – Nisshoki). Lúc này, lá cờ cũng được điều chỉnh về tỷ lệ kích thước và màu sắc của hình tròn. Tỷ lệ của lá cờ là 2:3 và hình tròn màu đỏ có đường kính bằng 3/5 chiều rộng.
Lá cờ từ năm 1999 đến nay. (Ảnh: sankei.com)
Cờ Nhật đã từng được mua lại với giá hơn 4.300 tỷ đồng?
Đề nghị mua cờ của một quốc gia là một việc rất hiếm gặp, nhưng đó đã từng xảy ra với lá cờ của Nhật Bản. Trong thời Minh Trị, khi lá cờ được công nhận và sử dụng trong thương mại với các quốc gia khác, vẻ đẹp đơn giản và tinh tế của lá cờ trắng và đỏ đã khiến Anh, Pháp và Hà Lan muốn mua lại với giá 5 triệu yên, tương đương với 20 tỷ yên hiện nay (khoảng 4.345 tỷ đồng).
Tuy nhiên, chính phủ Nhật Bản đã từ chối lời đề nghị này vì tin rằng việc bán lá cờ cũng có thể là việc bán nước. Quyết định từ chối này là quyết định đúng đắn và sáng suốt, vì khi bán quyền sử dụng hình ảnh của lá cờ, người Nhật cũng không còn quyền lên tiếng trong trường hợp mà bên mua sử dụng lá cờ trái với ý muốn của họ.
Cờ Nhật có biến thể khác không?
Câu trả lời là có. Có một biến thể của lá cờ Nhật mà thiết kế nổi bật và hấp dẫn hơn so với phiên bản gốc, được gọi là Húc Nhật Kỳ (旭日旗 – Kyokujitsuki). Húc Nhật Kỳ được sử dụng trong Thế chiến thứ hai (1939 – 1945), đại diện cho lực lượng quân sự của đế quốc Nhật Bản, và hiện nay vẫn được sử dụng trong Hải quân Nhật Bản.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của lá cờ này trong các sự kiện quốc tế như Thế vận hội Olympic không được chấp nhận bởi các quốc gia châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Hàn Quốc. Có lẽ vì lá cờ này đã được sử dụng trong Thế chiến thứ hai, gây ra ấn tượng về chiến tranh khốc liệt nên đã gây phản đối.
Húc Nhật Kỳ từ năm 1870 – 1945 (trái) và từ 1954 – nay (phải).
Cờ Nhật với màu sắc trắng và đỏ tạo nên sự nổi bật mà vẫn giữ được vẻ đẹp tinh tế. Thiết kế đơn giản của lá cờ phản ánh lối sống đơn giản mà tinh tế của người Nhật Bản. Với nguồn gốc lịch sử lâu đời như vậy, chúng ta không ngờ rằng lá cờ này chỉ được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực giao thương cách đây hơn 150 năm, và trở thành quốc kỳ chính thức cách đây chỉ 22 năm.
These changes were made while retaining the essence of the original article in order to create a fresh and engaging piece of content in Vietnamese.
