Trong khi chúng ta thường nghe nhiều về tôn giáo và thấy nhiều hình ảnh về các chùa chiền và đền Thần đạo ở Nhật Bản, thì lại ít ai biết về một nét đặc trưng quan trọng tại những ngôi đền này – đó chính là Ema.
Ema là những tấm thẻ gỗ nhỏ, được vẽ các hình ảnh cầu phúc và tạ ơn, rồi treo ở gần cổng, hành lang hoặc thậm chí tại một sảnh lớn riêng biệt, khiến cho những ngôi đền trông giống như một bảo tàng đặc biệt.
Ema không chỉ là một phần lịch sử và phong tục, mà nó còn mang đậm ý nghĩa tâm linh trong đời sống của người Nhật.
Ngày xưa, để tưởng nhớ các chiến binh vĩ đại đã khuất phục trước cái chết, người ta đặt rượu và gạo tại bài vị và mộ của họ. Tuy nhiên, với những vị tướng lừng danh hơn, người ta còn dâng thêm cho họ một con ngựa trắng. Con ngựa trắng, không có bất kỳ vết đốm nào, thật là hiếm, chỉ có vài ngôi đền Thần đạo của những người giàu có mới có thể nhận cúng dường con vật quý hiếm này.
Tuy nhiên, không phải ngôi đền nào cũng có thể sở hữu một con ngựa trắng thật. Vì vậy, người ta thay thế bằng một bức tranh, treo ở lối vào để mọi người đến cầu nguyện. Từ đó, Ema ra đời. “E” trong Ema có nghĩa là bức tranh, và “Uma” có nghĩa là con ngựa. Tổng hợp lại, Ema có nghĩa là “Bức tranh con ngựa”. Ban đầu, chỉ có màu trắng được sử dụng.
Ban đầu, Ema chỉ xuất hiện trong hệ thống Thần đạo. Nhưng sau đó, Phật giáo cũng chấp nhận ý tưởng này và bắt đầu treo những tấm tranh ở khắp các ngôi chùa, không chỉ là vẽ ngựa, mà còn là bất kỳ điều gì thể hiện mong muốn của người cầu xin. Người theo Thần đạo cũng mở rộng ý tưởng ban đầu theo hướng này.
Phong tục hiến tặng Ema cho các ngôi đền đã được biết đến từ thời Nara. Ban đầu, chỉ vẽ con ngựa. Đến thời Muromachi, hình ảnh khác bắt đầu xuất hiện, cùng với kích cỡ Ema lớn hơn. Tuy nhiên, những tấm Ema nhỏ lại phổ biến hơn trong dân gian.
Hình ảnh thông thường nhất trên Ema là 12 con giáp, vì mỗi người đều có một con giáp riêng để cầu khấn. Chúng có thể là những bức tranh vẽ bởi các họa sĩ danh tiếng hoặc những tấm thẻ vẽ bởi những nghệ nhân không tên tuổi, hoặc thậm chí do chính người cầu xin vẽ… Về sau, những tấm Ema được sản xuất hàng loạt bằng cách in trên gỗ.
Những ngư dân chuẩn bị ra khơi sẽ treo một tấm Ema ở ngôi chùa gần nhất, với hình vẽ một con thuyền và mặt trời mọc, để cầu nguyện cho sự an lành dưới sự bảo trợ của vị thần Kompira. Những chiến binh sắp ra trận sẽ mang đến những bức tranh của các anh hùng cổ đại, với khuôn mặt hung dữ và thanh kiếm sáng lấp lánh. Những phụ nữ trẻ treo một tấm Ema vẽ hình một đứa trẻ vui đùa, để cầu nguyện cho một đứa con khỏe mạnh và xinh đẹp. Ngay cả những người phụ nữ làm nghề điếm cũng treo thẻ Ema để cầu nguyện.
Thật không thể tìm thấy bất cứ khao khát nào được ẩn chứa từ đáy lòng con người, từ những suy nghĩ thuần khiết và chân chính nhất cho đến những ý đồ xấu xa nhất, trong những bức tranh Ema độc đáo này. Đến một nhà hàng ở khu Gion, bạn có thể thấy rất nhiều Ema treo trên tường, với những hình ảnh hoàn toàn phi truyền thống như những cô gái kỹ nữ khỏa thân…
Chỉ với khoảng 500 yên, bạn có thể mua một tấm Ema tại các ngôi đền, với hoa văn phù hợp với mong muốn và ước vọng của bạn: thi đậu mà không cần phải học, tìm được tình yêu lý tưởng, có một đứa con khỏe mạnh, trở nên giàu có hoặc trúng số, hoặc là mẹ mong có sữa… Bất kỳ mong ước gì, bạn chỉ viết phía sau tấm Ema, cầu nguyện với các vị thần (Kami), rồi treo lên khung gỗ.
Đương nhiên, bạn không cần biết tiếng Nhật, vì dường như các vị thần Shinto là những vị thần giỏi ngoại ngữ, chắc chắn họ sẽ hiểu dù bạn viết bằng ngôn ngữ nào đi chăng nữa.
Dù các Ema trang trí theo lối họa tiết Ukiyo-e (một dòng tranh phù thế hội đẹp và nổi tiếng của Nhật), nhưng thường thì các bảng Ema vẫn trông khá xấu, vì nhiều người viết chữ xấu nhưng cũng đủ để xin đủ thứ.
Mùa mua và viết Ema bùng nổ trước dịp năm mới và trước mùa thi.
Với du khách từ phương Tây, Ema là một vật kỷ niệm xinh xắn, giá rẻ và độc đáo từ Nhật Bản. Nó trở thành một món trang trí duyên dáng mang ý nghĩa cầu phúc… mặc dù không được treo trước mặt các vị thần tại đền Thần đạo.
Dù sao, việc treo Ema không khác gì việc treo một bức tranh nhỏ trong nhà, nhưng lại mang đến sự an ủi tình linh và chia sẻ mong muốn với bầu trời và đất đai.
